İşçi Alacaklarının Hesaplanmasında Yıllık Ücretli İzinlerin Önemi
İşçi alacağı hesaplanırken izinlerin dikkate alınması, işçinin haklarının tam ve doğru bir şekilde belirlenebilmesi için önemlidir. Yıllık ücretli izin, işçinin belirli bir süre çalışmasının karşılığında elde ettiği bir haktır ve bu süreler, kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi alacakların hesaplanmasında dikkate alınır. Öte yandan, ücretsiz izin süreleri işçinin fiili çalışmasına dahil edilmez ve bu nedenle bu dönemlerde işçi, fazla mesai veya hafta tatili gibi ek haklardan yararlanamaz. İzin türlerinin doğru bir şekilde ayırt edilmesi, işçi alacaklarının eksiksiz hesaplanmasını sağlar ve işçi ile işveren arasındaki olası uyuşmazlıkların önüne geçer.
Ücretsiz İzinler İşçi Alacaklarını Nasıl Etkiler?
4857 sayılı İş Kanunu’nun 52/1. maddesi gereğince, iş yerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir. 4857 sayılı Kanun’un 57/1. maddesine göre ise, işveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.
İş Sözleşmesinin Sona Ermesinde İzin Ücretinin Ödenmesi
İş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir. Bu ücrete ilişkin zamanaşımı iş sözleşmesinin sona erdiği tarihten itibaren başlar. İşveren tarafından iş sözleşmesinin feshedilmesi halinde işçiye verilmesi zorunlu yeni iş arama izinleri yıllık ücretli izin süreleri ile iç içe giremez.
İşçi Alacaklarının Hesaplanmasında Dikkate Alınacak İzinler
- Yıllık Ücretli İzin: İş Kanunu’na göre çalışanlar belirli bir çalışma süresini doldurduktan sonra yıllık ücretli izin hakkına sahiptirler. Bu süre, çalışanın kıdemine göre değişiklik gösterir.
- Hafta Tatili İzni: Çalışanlar haftada en az bir gün hafta tatili yapma hakkına sahiptirler. Bu süre, işçi alacağı hesaplanırken göz önünde bulundurulur.
- Ulusal Bayram ve Genel Tatil (UBGT) Günleri: İş Kanunu’na göre çalışanlar ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çalışmazlarsa normal günlük ücretlerini alırlar; çalışırlarsa ek ücret ödenir.
“İşçinin, işverenin yıllık izne çıkarma talebini kabul etmeme yetkisi bulunmamaktadır.”
İşçinin yıllık izin talebinde bulunmaması işverenin işçiye yıllık izin kullandırma yükümünü ortadan kaldırmaz. Yıllık iznin ne zaman kullanılacağını belirleme yetkisi işverene ait olduğu için, işçinin, işverenin yıllık izne çıkarma talebini kabul etmeme yetkisi bulunmamaktadır. (EKMEKÇİ, Ömer / YİĞİT, Esra, Bireysel İş Hukuku Dersleri, İstanbul 2020, s. 395 ).
Ücretsiz İzin Uygulaması ve İşverenin Onayı
Ücretsiz izin ise iş hukuku mevzuatımızda açık olarak düzenlenmiş bir müessese değildir. Bunun tek istisnası ücretsiz analık iznidir. Bunun dışında Kanunda ücretsiz izin uygulamasına ilişkin bir hükme yer verilmemiştir. Bununla birlikte uygulamada iş sözleşmesi taraflarınca anlaşılarak ücretsiz izin yoluna gidildiği görülmektedir.
Ücretsiz izin uygulaması bir tarafın talebini diğer tarafın kabulüyle yapılmaktadır. Bu hem işçi hem de işveren bakımından geçerlidir. Nitekim, işçinin de hangi nedene dayanırsa dayansın, ücretsiz izin talebi işverenin kabulü ile sonuç doğurur. İşçinin de tek taraflı olarak ücretsiz izne çıkması mümkün değildir. Ücretsiz izin talebinin işçinin kabulüyle sonuç doğurduğundan söz edebilmek için talepte izin süresinin somut olarak belirtilmesi gerekmektedir. (EKMEKÇİ, Ömer / YİĞİT, Esra, Bireysel İş Hukuku Dersleri, İstanbul 2020, s. 406 vd.)
İşçinin çalışmama ihtimalinin olduğu günler olduğunun anlaşılması halinde bu durum incelenmelidir. Bu dönemler için işçiye ücret ödenip ödenmediği kontrol edilmelidir. Ücretli veya ücretsiz bir izin talebinin olup olmadığı araştırılmalıdır. Şayet bu çalışmama dönemi ücretli bir izin ise yıllık ücret hesabından bu süreler mahsup edilmesi gereklidir. Ücretsiz bir izin olduğunun anlaşılması halinde ise işçinin alacak hesabında bu süreler dikkate alınmayacaktır.
Kaynak: Yargıtay 9. Hukuk Dairesi, Esas No: 2022/1756 Karar No: 2022/2268
İşe İzinsiz Gelmeme/Geç Gelme Tutanağı için tıklayınız>>
Legalmatic Blog Yazıları
