Çalışan Hisse Opsiyon Sözleşmeleri – Stock Option

Çalışan Hisse Opsiyonu

Çalışan hisse opsiyon sözleşmesi daha çok girişim şirketlerinde görmekteyiz. İlk çalışanlarınız sizin için çalışmaya karar verdiklerinde büyük bir risk alıyorlar – alternatif iş fırsatlarından vazgeçmiş ve/veya maaşlarında önemli bir feragat yapmış oluyorlar. Şirketinizin bir gelirinin olmadığı bir aşamada şirketinize katılıyorlar. Kurucunun hayallerinin gerçekleşmesinin karşılığında çalışanların hisse ile ödüllendirilmesi sıklıkla başvurulan bir yoldur.

Çalışanlara genellikle bu “sweat equity”, alın terinin karşılığı olarak Hisse Satın Alma Opsiyonu şeklinde sunulur. Öncelikle, bir Çalışan Hisse Senedi Opsiyon Planı (ÇSOP), Employee Stock Option Plan (ESOP), (Hisse Opsiyon Planı olarak da bilinir) uygulamaya koymanız gerekecektir. ÇSOP, çalışanların bu seçeneği ne zaman “uygulayabilecekleri” ve işten ayrılırlarsa ne olacağı gibi, bir ikramiye programına benzer bir seçeneği almaları için uygun kriterleri belirler.

Çalışan Hisse Opsiyon Planı, bir şirketin çalışanlarına belirli şartlar altında şirket hisselerinin satın alma hakkı tanıyan bir kompensasyon planıdır. Çalışanlar, belirli bir süre içinde veya belirli bir fiyat seviyesine ulaştığında hisse opsiyonlarını satın alabilir veya satabilir. Bu, çalışanların şirketin performansından doğrudan yararlanmasına ve şirkete bağlı kalmasına yardımcı olabilir.

ÇSOP yürürlüğe girdiğinde, çalışanlarınıza, son kullanma tarihi olan belirli bir fiyat üzerinden Şirketinizdeki Hisseleri Satın Alma Seçeneği verme konusunda takdir yetkisine sahip olabilirsiniz. Çalışanlar bu tarih geldiğinde şirkete teklif edilen fiyatı ödeyebilir ve şirketin kendisine hisse ihraç etmesini talep edebilir. Başka bir deyişle, çalışan hisseleri etkili bir şekilde indirimli olarak satın alır ve Hisse Satın Alma Opsiyonunu bir bonusa benzer hale getirir.

Çalışan Hisse Opsiyon Sözleşmelerinde Hangi Başlıklar Bulunur?

• Çalışan Hisse Opsiyonu kime verilir? Şartları nedir?
• Hak ediş süresi (Vesting Period)
• Hisse havuzunun şirketin ilk hisse havuzundaki payı (Genellikle %20-%5 arasında değişmektedir)
• Hak ediş takvimi (Vesting Schedule): Hak ediş takvimi, opsiyonların hak sahibine tahsis edilme zamanını belirler.
• Tahsis kuralları nedir? Ekleme yapılabilir mi?
• Hak ediş başlangıç tarihi nedir? (İşe başlangıç, belirli süre çalışma şartı vb)
• İşten ayrılma durumda hak ediş durumu nedir? Minimum süre var mıdır?
• Girişimin Exit’inde hak ediş var mı? Şirket yatırım aldı veya şirket hisselerini sattı farklı bir oran var mı?
• Ölüm veya Sakatlık Durumunda hak edilmiş hak ailere geçer mi?
• Hak edilmiş opsiyonların satışı mümkün müdür? Mümkünse kuralı nedir?
• İşlem fiyatı nedir? Nasıl belirlenir?

Çalışan Hisse Sözleşmesi (Stock Option) Faydaları Nedir?

Ekstra kazanç: Çalışanlar, belirli bir fiyat seviyesine ulaştığında hisse opsiyonlarını satın alma hakkına sahiptir ve bu, ekstra bir kazanç sağlayabilir.

Şirkete bağlılık artışı: Çalışanlar, şirketin performansından doğrudan yararlanma hakkına sahip olduğundan, şirkete bağlılıkları arttırabilir.

Motivasyon artışı: Çalışanlar, şirketin başarısına dahil olma fırsatına sahip olduğundan, motivasyonları arttırabilir.

İşletme maliyeti azalması: Hisse opsiyonları, çalışanların maaşlarının yerine kullanılabilir ve bu, işletme maliyetlerini azaltabilir.

Dezavantajları Nedir?

Karmaşık yapı: Hisse opsiyonları, vergi, finansal ve hukuki açıdan karmaşık bir yapıya sahip olabilir.

Büyük risk: Hisse opsiyonlarının değerinin belirli bir fiyat seviyesine ulaşması gerektiğinden, çalışanlar büyük bir risk altında kalabilir.

Vergi yükü: Hisse opsiyonlarının satışı, vergi yükü oluşturabilir ve vergi beyannamelerinin hazırlanması gerekir.

Uyum problemleri: Hisse opsiyonları, çalışanlar arasında adaletsizliğe yol açabilir ve uyum problemlerine neden olabilir.

Belirsizlik: Hisse opsiyonlarının değerinin belirsizliği, çalışanlar için planlamayı zorlaştırabilir.