Telif Lisans Basit Ruhsat Sözleşmesi

Telif Lisans Basit Ruhsat Sözleşmesi Nedir?

Fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahiplerinin meydana getirdikleri eserler üzerindeki mali ve manevi hakları, 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’nda (“FSEK”) düzenlenmektedir. FSEK’te eser sahibi eseri meydana getiren kişi olarak tanımlanmaktadır. Eser sahibinin, meydana getirdiği eser üzerinde mali ve manevi olmak üzere iki çeşit hakkı bulunmakta olup bu haklar o eserin meydana getirildiği andan itibaren eser sahibine aittir. Eser sahiplerinin manevi hakları, eseri istediği zaman ve tarzda kamuya sunma hakkı, eserin içeriği hakkında bilgi verme hakkı, eserde adını görme hakkı, eserde değişiklik yapılmasını yasaklama hakkı ve eserin bütünlüğünü koruma hakkıdır.

Eser sahibinin mali hakları ise; işleme hakkı (FSEK m. 21), çoğaltma hakkı (FSEK m. 22), yayma hakkı (FSEK m. 23), temsil hakkı (FSEK m. 24), umuma iletim hakkı (FSEK m. 25) ile pay ve takip hakkıdır (FSEK m. 45).

Eser sahibi, eseri üzerindeki mali haklarını üçüncü kişiye devredebilmekte veya bir mali hakka ilişkin lisans veya izin verebilmektedir. FSEK madde 48/1 uyarınca, ”mali hakların kullanımı süre, yer ve içerik itibariyle sınırlandırılmış şekilde veya sınırlandırmadan, karşılık alarak veya karşılıksız şekilde başkalarına devredilebilmektedir.”

Mali hakkın devrinde olduğu gibi, kullanma yetkisinin devrini de süre, yer ve içerik itibariyle sınırlandırılabilmek mümkündür. Bir mali hak basit lisansa konu edildiğinde bu hak, lisans verenin malvarlığında kalmaya devam edecek; ancak maddi bir malın ürün kirasına verilmesinde veya intifa hakkına konu edilmesinde olduğu gibi, mali hakkı kullanma ve semerelerinden yararlanma yetkisi lisans işleminde öngörülen şartlar çerçevesinde lisans alana geçecektir.

FSEK, lisansı tam ve basit lisans olmak üzere ikiye ayırmaktadır. Buna göre lisans, mali hak sahibinin başkalarına da aynı ruhsatı vermesine engel değilse basit lisans, yalnız bir kimseye mahsus olduğu takdirde tam (münhasır) lisanstır (FESK m. 56/1). Münhasır lisansta, lisans sahibi, mali hakkı kullanma yetkisine sahip olabilmek bakımından tektir. Yani mali hak sahibi lisansa konu olan hakkı bizzat kendisi kullanmayacağı gibi, bu yetkiyi bir başkasına da tanıyamaz ve bu nedenle mali hakkı kullanma imkânı yalnızca lisans sahibine aittir. Basit lisansta ise lisans veren, bu lisansı aynı yer ve zaman bakımından başkalarına da verebileceği gibi, lisans konusu hakkı bizzat kendisi de kullanabilmektedir.

Telif Lisans Basit Ruhsat Sözleşmesi Nasıl Kullanılır?

Bir fikir veya sanat eserini kullanabilmek için eser sahipleri veya mirasçıları ile bir sözleşme imzalanması gerekmektedir. FSEK madde 52 uyarınca, “Mali haklara dair sözleşme ve tasarrufların yazılı olması ve konuları olan hakların ayrı ayrı gösterilmesi gerekmektedir.” Mali haklara ilişkin bahsi geçen sözleşme ve tasarrufların yazılı şekilde yapılması ve hangi hakları konu edindiğinin açıkça belirtilmesi, kanun tarafından geçerlilik şartı olarak düzenlenmiştir

Bir eser sahibinin mali hakkını devretmesi veya bu hakka ilişkin bir ruhsat vermesiyle birlikte mali hakkın mülkiyeti veya kullanım hakkı karşı tarafa geçmektedir. Ayrıca eser sahibi, meydana getirilmiş eser bakımından mali haklara ilişkin borçlandırıcı işlem de tasarruf işlemi de yapabilmektedir. Ancak henüz meydana getirilmemiş olan veya tamamlanacak olan eser üzerinde gerçekleştirilen tasarruf işlemleri FSEK kapsamında geçersiz sayılmaktadır. Ancak, bu tasarruf işlemlerinin yapılacağı hakkındaki taahhütler, eser henüz vücuda getirilmemiş olsa dahi geçerli olabilmektedir. Bu taahhüt işleminin de yazılı olarak yapılması gerekmektedir.

Telif Lisans Basit Ruhsat Sözleşmesini Kimler Kullanır?

Telif hakkı sahibi ile bu telif hakkına konu eseri kullanmak isteyenler arasında imzalanır. Telif hakkı sahibi eseri kendisi kullanmaya devam edeceği gibi başkalarına da lisans vermeye devam edebilir. Bu sebeple sadece tek kişinin lisans sahibi olacağı bir model düşünülüyorsa inhisari lisans sözleşmesi yapılmalıdır.

Mevzuat Dayanağı

5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu Md. 48